75 co “Cruz ao lombo”

Tiven a gran satisfacción de que chegase ás miñas mans o último libro do meu bo amigo Manuel Cruz, co que compartín escano no Congreso e ao que agora observo -para o meu pesar- un pouco máis de lonxe, no Senado.

Unha obra esperada e necesaria dun filósofo metido a político, dun intelectual comprometido, dun “transeúnte da política” como ben reza o título do libro e co sentido que a esta palabra –transeúnte– dá o autor:

Transeúnte non é quen se limita a atravesar situacións e momentos, senón quen non perde a curiosidade ante a realidade que cada día lle toca en sorte vivir

Non cometerei a ousadía de facer unha crítica deste libro, nin teño tempo estes días, nin son o máis indicado para facela. Si direi que estou a degustar con gran pracer cada páxina e que recomendo sen dubidalo a súa lectura a todo tipo de persoas, xa que, como indica o propio Manuel citando a Rafael Sánchez Ferlosio:

«Filósofos, políticos deberiamos ser todos, e despois albaneis, carpinteiros, matemáticos…»

Ao que si me atrevín é a plasmar unha serie de citas extraídas das primeiras 75 páxinas do seu libro -de aí a referencia inicial-, as que tiven o tempo de ler desde que fai un par de días comecei a gozar da súa lectura. Sen dúbida, toda cita implica a descontextualización dunha mensaxe que queda desgajado do conxunto do escrito en que se insere, pero correrei ese risco. A un bo amigo, Ramón Pérez Mariño, nos tempos en que ousamos impartir algún curso de creatividade literaria para os nosos compañeiros docentes, gustáballe usar o termo de “disparadores creativos”, pois ben, sirvan estas citas como “disparadores reflexivos” e, por suposto, que contribúan ao desexo de degustar o texto completo deste magnífico libro.

• «A realidade, en xeral e por definición, rara vez aparece ordenada».
• «O ser humano non coñece mellor forma de adentrarse na propia existencia que coas armas do espírito, isto é, coas da intelixencia no sentido máis amplo da palabra».
• «É propio de quen ama a filosofía non só a clara conciencia de estar de paso en canto faise ao longo da vida, senón tamén o asombro, @impenitente, en todos e cada un dos momentos que a constitúen».
• «A forma concreta en que foron evolucionando as nosas democracias, fixo que a idea de compromiso vaia perdendo boa parte das determinacións con que se adornaba outrora e que lle concedían unha aura que non dubidaría en cualificar de épica».
• «Fraco favor fan non só á dignidade, senón á propia eficacia das institucións, quen, tras afirmar con triunfal insistencia que só cando eles foron elixidos entrou por fin o pobo nelas (coma se os votos obtidos por outras forzas políticas procedesen duns extraterrestres), logo, durante unha tempada, dedicábanse a repetir que o que realmente importaba non é o pouco lucido traballo institucional, senón o que sucede na rúa».
• «O intelectual viría ser quen esclarece, porque trae á conciencia da maioría aquilo que, sen sabelo de certo, pensaban».
• «Os partidos parecen renunciar a dispor non xa só de intelectuais orgánicos no sentido clásico senón de intelectuais a pao seco, o que podería significar que renunciaron a producir discurso».
• «Non hai para ese particular profesional do espírito que é o intelectual máis alternativa que a de correr o risco de dicir o que pensa, sexa isto o que sexa. Por máis que a continuación Twitter, Facebook e similares poidan ruxir ou mesmo arder en chamas».
• «Un filósofo, por definición, non conta o que pasa: conta o que se pensa para pasalo polo cedazo da reflexión e a crítica.
• «Que o talante insobornablemente crítico do científico constitúe condición indispensable para o desenvolvemento do coñecemento podería aplicarse á cidadanía e ao bo funcionamento da democracia» [citando a Karl Popper].
• «A excesiva flexibilidade en materia de principios pode derivar en oportunismo cínico, e a excesiva rixidez, en dogmatismo fanático».
• «Talvez deberiamos facer un esforzo entre todos por conter esa présa equivocada, esa compulsiva urxencia por terminar canto antes, coma se o fin aliviásenos de algo, e lembrar que o como, en moitas ocasións importa tanto como o que, entre outras razóns porque determina que tipo de que termina producíndose».
• «Resulta do todo indesexable que o prezo que teña que pagar un político por soster unha mensaxe nítida sexa a imposibilidade de atopar unha saída de emerxencia en caso de apuro (provocado pola aparición dun escenario diferente ou por calquera imprevisto)».
• «Para ben e para mal, hai tempo que deixaron de ser simples e inocentes correas de transmisión da información para converterse en axentes activos e conscientes deste tipo de procesos». [Sobre os medios de comunicación e referido á configuración da opinión pública].
• «O diálogo constitúe esa excepcional situación na que un alégrase de que o outro lle faga caer na conta de que andaba equivocado».
• «O oposto ao diálogo é o dogmatismo. E témome que diso, francamente, xa temos overbooking».
• «O peor das redes sociais non é que mintan, senón que, máis ben ao contrario, parecen colmarnos de verdade».
• «Eses presuntos revolucionarios de boca para fóra que, nas interminables sesións do comité correspondente, facían calar aos seus opoñentes proclamando que chegara “a hora da acción”, que consistía en continuar sentados falando de iso». [Citando a Milan Kundera].